Рад у зборнику

нерецензирана

српски

Даница Срећковић-Батоћанин, Сузана Ерић, Никола Новичић, Никола Пашајлић, Наталија Батоћанин

EPIDOTIZACIJA SANIDINA U KVARCLATITIMA GROTA

III Congress of Geologists of Bosnia and Herzegovina with international participation

Ферид Скопљак, Елвир Бабајић, Ћазим Шарић

Удружење/удруга геолога у Босни и Херцеговини

2023

Propilitska alteracija je veoma česta u gornjokredno-tercijarnim vulkanitima Srbije. Kvarclatiti Grota, otkriveni na dubini od oko 550 m u jednoj od istražnih bušotina su holokristalaste porfirske strukture sa fenokristalima sanidina dimenzija i do 1,5 x 2 cm. Optičkim ispitivanjima su u kvarclatitu potvrdjeni i elementi sitaste, pojkilitske i glomeroporfirske strukture. Kao fenokristali prisutni su sanidin, plagioklas, kvarc, biotit i amfiboli. Sekundarni minerali su hlorit, epidot, coisit, Fe-hidroksidi, redak kalcit i ilit. U fenokristalima sanidina se zapažaju „lepeze“ izduženih kristala epidota i coisita. SEM-EDS analize K-feldspata dale su sadržaje ortoklasne komponente od 85,8 do 96,1 %, odnosno 3,9 - 14,2 % albitske komponente. Plagioklas je prema rezultatima SEM-EDS analize albit sa 94,2 do 98,2 % natrijske komponente. Sadržaj anortitske komponente u plagioklasima je do 3,5 %, dok je maksimalni sadržaj ortoklasne komponente 3,9 %. Biotit je potpuno zamenjen hloritom, a amfiboli asocijacijom hlorit-epidot-kalcit. Hlorit nastao na račun amfibola i biotita je po sastavu ripidolit, dok je sekundarni epidot uniformnog sastava, sa niskim sadržajem gvožđa i mangana. Na osnovu mineralnog sastava i sekundarnih izmena, ispitivane stene su odredjene kao propilitisani kvarclatiti. Asocijacija hlorit - epidot ukazuje na opseg temperatura 240-300° C, odnosno na spoljašnju propilitsku zonu. Propilitizaciji je najverovatnije prethodilo intenzivno izluživanje kalcijuma iz plagioklasa, jer je hemijskim analizama utvrđen samo albit. Pseudomorfoza epidota i coisita po sanidinu omogućena je delovanjem hidrotermalnih fluida, dodatno obogaćenih kalcijumom, kroz reakciju sa aluminijom u K-feldspatu. Epidotizacija K-feldspata jeste neuobičajena i retka, ali je zabeležena. Ovog puta i u Srbiji.

Propylitic alteration is very common in Upper Cretaceous-Tertiary volcanic rocks in Serbia. Quartz-latites in Grot, assessed by one of the exploration boreholes at the depth of about 550 m display holocrystalline porphyritic texture with sanidine phenocrysts up to 1.5 x 2 cm. Elements of sieve, poikilitic and glomeroporphyritic textures were additionally recognized by means of microscope. Phenocrysts include sanidine, plagioclase, quartz, biotite, and amphibole. Secondary minerals are chlorite, epidote, zoisite, Fe-hydroxide, rare calcite and illite. In sanidine phenocrysts appear fan-shaped aggregates of elongated epidote and zoisite crystals. SEM-EDS analysis revealed 85.8 to 96.1 % of orthoclase component in sanidine, and 3.9 – 14.2 % of albite component. Plagioclase is, according to results obtained by SEM-EDS analysis albite with 94.2 to 98.2 % sodium component. Anorthite content in plagioclase is up to 3.5 %, whereas the maximal detected amount of orthoclase component is 3.9 %. Biotite is fully replaced by chlorite, and amphibole by the assemblage chlorite-epidote-calcite. Chlorite formed at the expense of amphibole and biotite is considered ripidolite. The secondary epidote displays uniform composition and low contents of iron and manganese. According to mineral composition and secondary alterations, the investigated rocks were considered propylitic altered quartz-latites. The assemblage chlorite - epidote is indicative for temperature range 240-300° C, i.e., for outer/peripheral propylitic zone. Intensive leaching of calcium from plagioclase, due to presence of pure albite, most probably preceded propylitic alteration. Epidote and zoisite pseudomorphs after sanidine developed through reaction of hydrothermal fluids, additionally enriched by calcium, with alumina in K-feldspar. Epidotization of K-feldspar is uncommon and rare alteration but has been already recorded. This time in Serbia.

xx

xx

седам (7)

1840-4073

јужна Србија

Грот, кварцлатити, санидин, епидот

Grot, quartz-latite, sanidine, epidote,

"UDRUŽENJE GEOLOGA U BIH BIH" <udruzenje.geologa.bih@gmail.com>

М60

М63

Отворени приступ

Creative Commons – Attribution-Share Alike 4.0 International

.docx