Претрага

Упит dcterms_subject_txt:Matematički modeli

812 items

  • Analiza mogućnosti primene tehnologije hvatanja i skladištenja ugljenika (CO2) na objektima Nis-A

    Isidora Veljanoski (2024)
    U ovom radu opisana je primena CCUS tehnologija u kompaniji NIS i na koji način treba da se optimizuje da bi projekat bio rentabilan.U prvom i drugom poglavlju opisani su energetski trendovi i tranzicije, razvojni mehanizmi za regulisanje emisije gasova staklene baste i o ugljen-dioksidu kao hemijskom jedinjenju i šta je to CCUS.U trećem, četvrtom i petom poglavlju je detaljnije opisano izdvajanje, hvatanje, transport i skladištenje ugljen-dioksida.Šesto poglavlje i sedmo poglavlje obuhvataju rešenja za razvoj i realizaciju CCUS projekata ...
    energetski trendovi, ugljen-dioksid, CCUS, izdvajanje, hvatanje, transport i skladištenje CO2, ležište, ekonomija projekta
    ... Ekonomija potencijalnog projekta Ekonomski model je alat koji se koristi za razumevanje i predviđanje ponašanje ekonomskih elemenata. Ekonomski modeli predstavljaju pojednostavljene verzije stvarnog ekonomskog sistema, koristeći pretpostavke ı matematičke formule kako bi objasnili kompleksne procese ...
    ... procese i interakcije. Ekonomski modeli pomažu u predviđanju efekata ekonomskih odluka, testiranju različitih scenarija, analiziranju tržišnih dinamika i donošenju informisanih odluka u vezi s ekonomskom politikom ili poslovnim strategijama. Ekonomski modeli su neophodni za donošenje informisanih ...
    ... zavise od tačnosti pretpostavki koje su ugrađene u model. KPI (Key Performance Indicators) su kvantitativne karakteristike koje se koriste za merenje uspeha kompanije, projekta ili sektora u odnosu na postavljene ciljeve. U kontekstu ekonomskog modela, KPI omogućava praćenje konkretnih rezultata ...

  • Mafic alkaline metasomatism in the lithosphere underneath East Serbia: Evidence from the study of xenoliths and the host alkali basalts

    Cvetković Vladica, Downes Hilary, Höck Volker, Prelević Dejan, Lazarov Marina (2010)
    Effects of mafic alkaline metasomatism have been investigated by a combined study of the East Serbian mantle xenoliths and their host alkaline rocks. Fertile xenoliths and tiny mineral assemblages found in depleted xenoliths have been investigated. Fertile lithologies are represented by clinopyroxene (cpx)-rich lherzolite and spinel (sp)-rich olivine websterite containing Ti–Al-rich Cr-augite, Fe-rich olivine, Fe–Al-rich orthopyroxene and Al-rich spinel. Depleted xenoliths, which are the predominant lithology in the suite of East Serbian xenoliths, are harzburgite, cpx-poor lherzolite and rare ...

  • Razvoj algoritma fuzzy optimizacije u hidrodinamičkoj analizi za potrebe projektovanja sistema odbrane od podzemnih voda

    Dragoljub Bajić, Dušan Polomčić (2019)
    Sistemi za odbranu od podzemnih voda se koriste za zaštitu hidrotehničkih objekata, priobalja, meliorativnih područja, naselja, rudnika, industrijskih područja, predstavljajući značajne segmente bez kojih bi funkcionalnost ovih objekata i područja bila dovedena u pitanje. Posebno složeni sistemi odbrane od podzemnih voda se karakterišu kod ležišta mineralnih sirovina, imajući u vidu njihovu dinamičnost, koja se ogleda u stalnom širenju ležišta, kao i činjenicu da ova ležišta prodiru duboko u stensku masu različitog strukturnog tipa poroznosti, a time i u podzemne ...
    upravljanje podzemnim vodama, hidrodinamički model, fuzzy logika, trougaoni fuzzy brojevi, znanje eksperta, optimizacija

  • Human factor risk management procedures applied in the case of open pit mine

    Snežana Kirin, Aleksandar Sedmak, Wei Li, Miodrag Brzaković, Igor Miljanović, Ana Petrović, Simon Sedmak (2021)
    Risk management aims to provide a controlled work environment to ensure the safe operation of the high-risk systems. It is a dynamic process which work in a continual state of change. The issue of human factor risk and rules and regulations in open pit mine is a main focus of this paper in order to develop predictive models of behavior of workers in relation to compliance with the procedures and rules. Presented survey was conducted in open pit coal ...
    Upravljanje rizikom, ljudski faktor, bager sa kašikom, metod konačnih elemenata

  • A hundred years of Milutin Milanković's climate change theory - geological implications

    Dejan Radivojević (2020)
    Миланковићева теорија циклуса објављена пре сто година је најважнија теорија у наукама које проучавају климу и имала је велики утицај на дисциплине које се баве Земљом. Ипак, његов рад је чекао више од педесет година да би добио потврду. Може се рећи да Миланковићев рад највећи утицај на геологију има у изради астрономске временске скале, подршци хипотези континенталног дрифта и палеоклиматологији. Добри резултати примене астрономске временске скале на неогене седименте иницирали су примену ове методе у мезозојским и у последње ...
    циклостратиграфија, астономска временска скала, геолошка временска скала, климатске промене, континентални дрифт
    ... Милутина Миланковића и њен утицај на геологију Пре тачно сто година Милутин Миланковић је објавио једно од својих најутицајних дела под називом „Математичка теорија топлотних поја - ва изазваних сунчевим зрачењем“. Иако дуго оспоравана, његова теорија о климатским про - менама је поред климатологије имала ...
    ... тога што нам омогућава анализу климатских промена из про - шлости Миланковићева теорија служи и као ос - нова за прављење прогнозних климатских модела. Ови модели омогућавају боље разу мевање разлога настанка климатских промена као и значаја и количине утицаја чо века на њих. Миланковић представља савршен ...
    ... validate his continental drift hypothesis. The factors that cause climate changes enable insight to the geological past, but also the possibility to model the climate conditions which await us in the future. Climate change prediction allowed people, as only being aware of its influence, to act preventively ...

  • Multi-Criteria Approach for Selecting Optimal Dozer Type in Open-Cast Coal Mining

    Ivan Janković, Stevan Đenadić , Dragan Ignjatović , Predrag Jovančić , Tomislav Šubaranović, Ivica Ristović (2019)
    Analitički hijererhijski proces (AHP), dozeri, eksploatacija uglja, površinski kopovi
    ... economic, exploitation and survey parameters are the four most important criteria considered in the analysis [9–12]. In order to define the evaluation model, it is necessary to analyse the working machines from different manufacturers but of the same class and under the approximately same conditions. In ...
    ... economic, exploitation and survey parameters are the four most important criteria considered in the analysis [9–12]. In order to define the evaluation model, it is necessary to analyse the working machines from different manufacturers but of the same class and under the approximately same conditions. In ...
    ... contains the alternative choices which are analysed according to the defined criteria and sub-criteria. The number of criteria and sub-criteria in the model is unlimited. On the basis of the defined criteria and sub-criteria the dependency between them and the qualities of the considered alternatives is ...

  • Analiza osnovnih indikatora upotrebnog kvaliteta mašina pomoćne mehanizacije na površinskim kopovima uglja

    Stevan Đenadić, Dragan Ignjatović, Predrag Jovančić, Milena Lekić, Žarko Aleksić, Ivan Janković (2022)
    Izbor optimalnog tipa mašine i adekvatno upravljanje kroz životni vek je kompleksan zadatak. Osnovna pitanja koje se postavljaju prilikom rešavanja ovog zadatka vezana su za stepen zadovoljenja rada mašine i optimalan trenutak zamene iste. U ovom radu je izvršena analiza rada dozera koji su u radu na površinskom kopu lignita RB Kolubara. Analizom je obuhvaćeno 4 različita proizvođača dozera a to su: Caterpillar, Dressta i Shantui i Liebherr. Analiza je izvršena sa aspekta ukupnih troškova koji se stvaraju i ...
    rudarstvo, mehanizacija, upotrebni kvalitet, troškovi, empirijska raspoloživost

  • Determining the Impact of Cutting Elements State on the Bucket–Wheel Excavator Vibration and Energy Consumption

    Filip Miletić, Predrag Jovančić, Miloš Milovančević, Miloš Tanasijević, Stevan Đenadić (2022)
    Background There are two types of specifc sizes’ measurements. The frst is the measurement of energy consumption in a working technological process, and the second is the measurement of vibration, which is displayed over amplitudes of speed. There is an interplay between these two processes. Increasing the power consumption, the value of the vibration speed amplitudes increases. Purpose The process of the determination of machining parameters was based on minimizing the power consumption and vibration of the cutting tool, ...
    merenje, potrošnja energije, vibracije, radni vek reznog elementa

  • Complex geophysical survey on solving the problem of water loss in the karst terrain reservoir

    Branislav Sretković, Dejan Vučković (2023)
    Geophysical surveys in karst terrain are always a specific challenge. Each of them requires a careful consideration of the problem, specific conditions on the ground, the selection of adequate methods applicable in that specific and unique karst area. But they should have one thing in common: a complex approach and looking at the problem from wider to narrower, with a gradual narrowing of the investigation area, increasing the spatial precision and resolution of the obtained data. On the example of ...

  • Idejno rešenje zaštite površinskog kopa Zapadni Kostolac od površinskih i podzemnih voda

    Željko Savić (2024)
    Svaki veći površinski kop ima dobro razvijene etaže, pa samim tim i veće površine na koje dospe površinska voda, koju je potrebno prikupiti i dirigovano provesti do odgovarajućih recipijenata, kako ne bi ugrozila eksploataciju otkrivke i uglja.
    odvodnjavanje, kanali, vosabirnici, bunari, ekrani
    ... kao uslovno bezvodne delove terena objedinjeni kao no flow slojevi, što ujedno i pojednostavljuje problem matematičke analize. Šematski prikaz modeliranih slojeva u hidrodinamičkom modelu dat je na slici 3.11., i oni su: Modelski sloj 1 — humusne i lesne tvorevine Modelski sloj 2 – pesak i ...
    ... formiranja hidrodinamičkog modela sproveden je kroz procese formiranja od konceptualnog hidrogeološkog modela do hidrodinamičkog modela. Hidrodinamički model izrađen je kao višeslojni model koga čine osam modelskih slojeva. Suštinska razlika hiodrodinamičkog modela je da je obuhvatio slojeve od ...
    ... elemente prognoze na hidrodinamičkom modelu površinskog kopa, možemo podoeliti u tri kategorije: elemente modela koji su uslovno stalni, elemente modela za koje jJe relativno jednostavno dati očekivanu prognozu i elemente modela koji su potpuno neizvesni. Elementi modela koji su uslovno stalni i relativno ...

  • Coupling of artificial intelligence methods in the development of hybrid intelligent systems

    Ranka Stanković, Ivan Obradović, Nikola Lilić (2001)
    In this paper we present an approach which couples various artificial intelligence (AI) methods in the solution of complex problems that cannot adequately be solved by a single AI method. We argue that the resulting, hybrid intelligent systems (HIS) can be successfully implemented with the use of available AI software libraries. Different coupling methods are analyzed and a classification of hybrid systems based on the chosen method is given. Two case studies of hybrid systems used in mining engineering ...
    hibridni inteligentni sistemi, spregnuti sistemi, metode veštačke inteligencije, rudarske primene veštačke inteligencije
    ... Beograd. [6] Stanković R., (2000), Sprezanje metoda veštačke inteligencije u cilju razvoja jednog hibridnog inteligentnog sistema, magistarski rad, Matematički fakultet, Beograd. ...
    ... module for the analysis of gas distribution in the ventilation system. In view of the complexity of the INVENTS system’s global model data structure, which had to model all relevant parameters of complex mine ventilation networks, the design and realization of database was executed in the MSAccess ...
    ... system for analysis of area airpollution load GIS PollutNet AIRPRES Expert system for air pol lution analysis Data model NM-GA prediction Characterization of ECO domain CFD model - Meteorology - Airpollution - Topology Monitoring Fig. 3 Structure of a hybrid system for analysis of area ...

  • OntoLex Publication Made Easy: A Dataset of Verbal Aspectual Pairs for Bosnian, Croatian and Serbian

    Ranka Stanković, Maxim Ionov, Medina Bajtarević, Lorena Ninčević (2024)
    Ovaj rad predstavlja novi jezički resurs za pretraživanje i istraživanje verbalnih aspektnih parova u BCS (bosanskom, hrvatskom i srpskom), kreiran korišćenjem principa Lingvističkih Povezanih Otvorenih Podataka (LLOD). Pošto ne postoji resurs koji bi pomogao učenicima bosanskog, hrvatskog i srpskog kao stranih jezika da prepoznaju aspekt glagola ili njegove parove, kreirali smo novi resurs koji će korisnicima pružiti informacije o aspektu, kao i link ka aspektnim parovima glagola. Ovaj resurs takođe sadrži spoljne linkove ka monolingvalnim rečnicima, Wordnetu i BabelNetu. ...
    aspekt glagola, lingvistički otvoreni podaci, BCS

  • Хидрогеохемијске карактеристике и квалитет вода слива Требишњице, Република Српска, Босна и Херцеговина

    Dragoslav R. Banjak (2016-08-25)
    Упркос неповољном временском и просторном распореду, воде су најзначајнијиприродни ресурс Источне Херцеговине. Ова чињеница довела је до реализацијепројекта „Вишенамјенског хидросистема Требишњица“, којим је, премаМилановићу (2006), до сада обухваћено: седам хидроелектрана, шестакумулација, шест брана, шест тунела укупне дужине 59,7 km, неколикоприступних тунела, 62,5 km бетонског канала кроз Попово поље, канал крозДабарско (6750 m) и Фатничко поље (2770 m) и систем тунел-канал или цјевоводпрема Дубравама.У почетку са доминантним енергетским предзнаком, концепција јетрансформисана у интегрално рјешење вишенамјенског коришћења и заштитевода и животне ...
    хидрогеохемијски процеси, мултиваријантна статистичкаанализа, инверзно геохемијско моделовање, квалитет воде, употребиљивост водеза наводњавање, слив Требишњице
    ... је у подгрупу 1 групе I вода слива Требишњице. 5.4. Хидрогеохемијско моделовање Математички модел је копија неког објекта или система из реалног свијета. Представља покушај разумијевања процеса (концептуални модел) и његовог превођења на језик математике. Састоји се од три велике компоненте: ...
    ... научни сарадник, ужа научна област: природно-математичке науке –геонауке и астрономија Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет Др Саша Милановић, научни сарадник, ужа научна област: природно-математичке науке – геонауке и астрономија Универзитет у Београду ...
    ... од интереса (нпр. који су процеси важни), једначина које се рјешавају у моделу и излаз модела (model output) (National Research Council, 1990). Све наведене компоненте су важне и за геохемијски (хидрогеохемијски) модел, уз једну додатну компоненту: равнотежу (equilibrium) и кинетички образац ...

  • Modeliranje tehnoloških procesa u rudarstvu u uslovima nedovoljnosti podataka primenom teorije grubih skupova

    Zoran M. Štirbanović (2015-07-01)
    Rudarstvo, a u okviru njega i priprema mineralnih sirovina, se odlikuje složenošću tehnoloških procesa što je posledica velikog broja uticajnih parametara. Samim tim je potrebno biti veoma obazriv prilikom donošenja odluka u oblasti rudarstva. U cilju što efikasnijeg funkcionisanja procesa, moguće je primeniti različite metode koje služe za pojednostavljenje procesa odlučivanja. Jedna od takvih metoda jeste i teorija grubih skupova. Ona predstavlja relativno novu matematičku teoriju koja je pogodna za razumevanje nepreciznih i nepotpunih podataka kao i za otkrivanje ...
    rudarstvo, priprema mineralnih sirovina, teorija grubih skupova, višekriterijumsko odlučivanje, flotacijsko jalovište, flotacijski kolektor, flotaciona mašina
    ... parcijalnih procesa. U inženjerstvu se opisi tehnoloških procesa, odnosno proizvodnih procesa rudničkih sistema matematički formalizuju odgovarajućim matematičkim modelima. Matematičko modelovanje omogućava potpunije sagledavanje i analizu dinamike tehnoloških tokova, posledica i mogućih rizika ...
    ... modelski pristupi kao što su empirijski modeli, modeli verovatnoće, kinetički, fazi modeli, ne zadovoljavaju. U ovakvim uslovima matematički odgovor se nazire u teoriji grubih skupova (engl. rough sets), koja omogućava karakterizaciju tehnoloških atributa i pruža mogućnosti za analizu i proučavanje njihovih ...
    ... napravili model za metalogenetsku prognozu. Yuan et al. [68] su u svojim istraživanjima pomoću matematičkih alata i računara analizirali vezu između mineralizacije i metalogenetske verovatnoće, otkrili skrivena pravila i relacije, izabrali geološku anomaliju i na kraju ustanovili model mineralizacije ...

  • Rezultati ispitivanja parametara čvrstoće i dinamičkih svojstava mermera i mogućnost njihove korelacije

    Jelena Majstorović-Necković, Vladimir Čebašek, Veljko Rupar (2023)
    Ispitivanja stena kao radne sredine, odnosno materijala sa kojim se gradi, na kome se gradi i u kome se gradi, svojom složenošću zahteva njeno svestrano izučavanje po velikom broju parametara. Zadatak Mehanike stena je da što bolje upozna ponašanje stenske mase i njenu otpornost na dejstvo pritiska, zatezanja i smicanja, kao i dinamičkih svojstava. Poznavanje navedenih parametara i njihova korelacija omogućavaju pouzdaniji izbor parametara za projektovanje danas sve zahtevnijih uslova kako podzemne, tako i površinske eksploatacije. U ovom radu ...
    mermer, jednoosna čvrstoća na pritisak, čvrstoća na istezanje, brzina longitudinalnih elastičnih talasa, korelacija

  • Termička zrelost organske supstance i naftno-matični potencijal istočne Hercegovine

    Nikoleta Aleksić (2021)
    Cilj istraživanja, obrade i interpretacije rezultata prikazanih u disertaciji je utvrđivanje termičke zrelosti organske supstance i naftno-matičnog potencijala sedimentnih stena na području istočne Hercegovine, primenom metoda pirolize Rock-Eval, organo-petrografskog proučavanja organske supstance u normalnoj svetlosti i fluorescenciji, koja je pored kvalitativne analize uključila posebno i refleksiju vitrinita. Osim toga, na osnovu organsko-geohemijskih analiza sagledane su karakteristike i poreklo ekstrahovanog bitumena metodom gasne hromatografije - masene spektrometrije, pri čemu su izvršene analize biomarkera kao geohemijskih indikatora. Tokom rada na doktorskoj ...
    organska supstanca, termička zrelost, matične stene, naftni potencijal, refleksija vitrinita, piroliza Rock-Eval, biomarkeri, Karbonatna platforma, istočna Hercegovina

  • Multihazard Exposure Assessment on the Valjevo City Road Network

    Miloš Marjanović, Biljana Abolmasov, Svetozar Milenković, Uroš Đurić, Jelka Krušić, Mileva Samardžić Petrović (2019)
    Prirodni hazardi, izloženost, klizišta, poplave, bujice, GIS, R

  • Hyperpycnites within the Devonian-Carboniferous flysch of the Carpatho-Balkanides (Kostadinovica, eastern Serbia)

    Miloš Radonjić (2020)
    This study presents new discoveries of vascular plants and the trace fossil Dictyodora liebeana (GEINITZ) from the Devonian–Carboniferous Kučaj-Zvonce flysch of the Carpatho-Balkanides and the implications of this fossil association for its sedimentary setting. The occurrence of the described plant debris in a deep-marine environment indicates the presence of hyperpycnites within the siliciclastic turbidites exposed at the Kostadinovica locality. The sedimentological data and the characteristics of the fossil material support the proposed model in which the sediment was at ...
    Mississippian flora, Dictyodora liebeana (GEINITZ), hyperpycnites, Kučaj-Zvonce flysch, Carpatho-Balkanides
    ... to the model of extrabasinal turbidites (ZAVALA & AR- CURI, 2016). The observed rocks at the Kostadinovica site were grouped into different facies and further discussed following the proposed genetic model of facies for hyperpycnites (Fig.11; ZA- Figure 11. The proposed genetic facies model used on ...
    ... turbiditic system with the occasional occurrence of hyperpycnites. The main argu- ments for the validity of the proposed model are sedimentary characteristics corresponding to the model of extrabasinal tur- bidites (ZAVALA & PAN, 2018) and the concurrent fossil asso- ciation of in situ deep-marine i ...
    ... ships. Observed sedimentary characteristics along with palaeon- tological material from the site were further compared to criteria for the genetic model of extrabasinal turbidites (ZAVALA & PAN, 2018) with the aim of better understanding the processes controlling the deposition. The age of the studied ...

  • Hronološki pregled razvoja površinske eksploatacije lignita u Srbiji

    Bojan Dimitrijević, Radmila Gaćina, Bogoljub Vučković (2023)
    U ovom preglednom radu dat je istorijski pregled razvoja površinske eksploatacije lignita na teritoriji Srbije, uz kratak osvrt na geološki nastanak i kvalitet i rezerve uglja, kao i mogućnosti korišćenja za dalju upotrebu. Kolubarski, Kostolački i Kovinski ugljeni baseni lignita u Srbiji, ne računajući Kosovsko-Metohijski i Drenički u sastavu AP Kosovo i Metohija po Rezoluciji 1244 UN, su ležišta najrasprostranjenijeg uglja - lignita u Srbiji koji se eksploatiše od druge polovine 20. veka na velikom broju površinskih kopova ...
    površinska eksploatacija ugalja, lignit, Kolubara, Kostolac, Srbija

  • Development and Evaluation of Three Named Entity Recognition Systems for Serbian - The Case of Personal Names

    Branislava Šandrih, Cvetana Krstev, Ranka Stanković (2019)
    In this paper we present a rule- and lexicon-based system for the recognition of Named Entities (NE) in Serbian news paper texts that was used to prepare a gold standard annotated with personal names. It was further used to prepare training sets for four different levels of annota tion, which were further used to train two Named Entity Recognition (NER) sys tems: Stanford and spaCy. All obtained models, together with a rule- and lexicon based system were evaluated on ...
    NER, Named Entity Recognition Systems, Serbian, Personal Names
    ... name only. One can also note that when using the model PERS_4, SRPNER system performs best in rec- ognizing the role entity. Between other two sys- tems, STANFORD NER achieves better recall and SPACY NER slightly better precision. The chart for model PERS_9 shows that all systems according to F1 measure ...
    ... following results: for Croatian P = 0.91, R = 0.93 and F1 = 0.92, higher than STANFORD NER for the model PERS_1, and for Slovene P = 0.82, R = 0.87 and F1 = 0.84, comparable with STANFORD NER for the model PERS_1 (Table 6). One should note, however, that their test set contained a smaller number of personal ...
    ... “srpski reditelj Aleksandar Saša Petrović” (Serbian director Aleksandar Saša Petrović), the corresponding triplet representation for the PERS_4 model would be: (0, 14, ”ROLE”), (16, 39, ”PERS_FULL”) where the first and the second element represent the start and the end character offset, while the ...